Το ψέμα ως μοχλός ανάπτυξης μιας ιστορίας :: Το ψέμα ως σημείο καμπής μιας ζωής

Από το Diavazo Greek Books Απριλίου 2022

Πρωταπριλιά ή April Fools’ day όπως το λένε και στο χωριό μας και είθισται να λέμε ψέματα αυτή την ημέρα. Ο λόγος που εθιμοτυπικά το τηρούμε παραμένει άγνωστος παρόλο που οι ιστορικοί ερευνώντας ανακάλυψαν πολλές και διαφορετικές εκδοχές της αρχής του εθίμου. Αναφορές του υπάρχουν ωστόσο από την αρχαιότητα και ως γεγονός δίνει σίγουρα μία διασκεδαστική νότα ανοιξιάτικης φρεσκάδας (εκτός κι αν είσαι το «φρέσκο ψάρι» που θα πέσει θύμα φάρσας…) μετά από έναν βαρύ χειμώνα.

Το ψέμα θα είναι πάντα ένας λογοτεχνικός θησαυρός. Απαιτεί ευρηματικότητα, διανθίζεται πάντα με ενδιαφέρουσες – συχνά και σκανδαλιστικές- λεπτομέρειες και είναι συνήθως αυτό που πάει μια ιστορία πιο πέρα, της δίνει ώθηση να αναπτυχθεί. Η λογοτεχνία αγαπάει τα ψέματα, αυτό είναι η πάσα αλήθεια. Οι συγγραφείς είναι πάντα και πρωτίστως καλοί παραμυθάδες, δηλαδή καλοί ψεύτες.

Αναζητώντας βιβλία Κουήρ θεματικής που να έχουν οι ιστορίες τους αφορμή για εξέλιξη ή αφετηρία ένα καλό ψέμα, πρώτο από όλα -και λόγω τίτλου- μου έρχεται στο νου το τελευταίο βιβλίο του Χρήστου Ρούσσου «Όμορφο ψέμα» που κυκλοφόρησε το 2020 από τις Εκδόσεις Απόπειρα. Πρόκειται για μία συλλογή διηγημάτων που αφορούν τον κόσμο των διαδικτυακών gay γνωριμιών. Διαδικτυακά ψωνιστήρια που βασίστηκαν σε ψέματα, λόγια που ειπώθηκαν με πάθος κι ας απείχαν από την αλήθεια, εικονικές πραγματικότητες χαρακτήρων και κατασκευασμένες εικόνες ατόμων που, αναζητώντας μια ερωτική συντροφιά είναι διατεθειμένα να πουν ψέματα με οποιοδήποτε κόστος· αυτές είναι οι ιστορίες του Χρήστου Ρούσσου που έχουν προκύψει -όπως ο ίδιος έχει δηλώσει- από προσωπικές του εμπειρίες.

Μιλώντας για ψέματα και για ψεύτικες ζωές, δύο μυθιστορήματα έρχονται στο νου μου, και τα δύο του ίδιου συγγραφέα: Τζόναθαν Κόου. Ποιος δεν αγαπάει τη γραφή του Κόου με τις εξαίσιες περιγραφές τοπίων και τα ψυχογραφήματα των χαρακτήρων που ξετυλίγονται στο νου μας σαν πίνακες ζωγραφικής; Δύο από τα βιβλία του που αγαπώ και που μιλούν για ζωές ανθρώπων που, είτε από άγνοια είτε από φόβο βασίστηκαν στο ψέμα, είναι «Ο ιδιωτικός βίος του Μάξουελ Σιμ» και το «Σαν τη βροχή πριν πέσει». Και τα δύο (όπως και όλα τα βιβλία του γνωστού συγγραφέα που έχουν κυκλοφορήσει στα Ελληνικά, αν δεν απατώμαι) κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Πόλις και είναι σε μετάφραση της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου. Μιλούν για εκείνα τα ψέματα που αλλάζουν τις ζωές των ανθρώπων, αυτά που λέμε στον εαυτό μας μα και τα άλλα, που λέμε στους άλλους προσπαθώντας να δημιουργήσουμε αναχώματα προστασίας του αληθινού εαυτού μας. Ψέματα που νομίζουμε πως είναι συμπαγή κι αδιαπέραστα, άτρωτα ψέματα που έχουμε ζυμώσει στο πέρασμα των χρόνων με προσωπικό κόστος και πόνο και αποστάγματα βαθιάς μελαγχολίας που νομίζουμε πως θα μας συνοδεύουν ως την τελευταία μας ανάσα μα, να, που η ζωή τα φέρνει έτσι ώστε πάντα, η σαθρότητα των ψεμάτων να καταρρέει αργά ή γρήγορα κι ο ψεύτης να έρχεται αντιμέτωπος τόσο με τον εαυτό του όσο και με τις συνέπειες του ψεύδους του. 

Με αφορμή αυτό το τελευταίο, τις συνέπειες δηλαδή που έχει η απομάκρυνση από την αλήθεια, ένα νέο μυθιστόρημα της ΛΟΑΤΚΙ λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε ανήμερα Πρωταπριλιάς και μου φαίνεται σαν ψέμα -μα δεν είναι, στ’ αλήθεια δεν είναι!- είναι το καινούργιο μου βιβλίο με τίτλο «ΘΥΜΑΤΑ». Κυκλοφορεί και αυτό από τις εκδόσεις Βακχικόν (όπως το πρώτο μου μυθιστόρημα) και αναφέρεται ακριβώς σε εκείνο το ψέμα πάνω στο οποίο στηρίζεται η δημιουργία μιας ολόκληρης ζωής: η δημιουργία μιας οικογένειας που, εξαιτίας της απόκρυψης μιας μεγάλης αλήθειας καταλήγει να είναι δυσλειτουργική, επιλογές λανθασμένες που έχουν, βεβαίως, συνέπειες, νέα ψέματα που έρχονται για να ενισχύσουν τα προηγούμενα, κι ένας φαύλος κύκλος που δεν οδηγεί πουθενά εκτός κι αν κάποιος -ένα παιδί, ίσως;- αποφασίσει να τον σπάσει. Γιατί, όπως πολύ σοφά το έθεσε ο Αλμπέρ Καμύ,

 Ελεύθερος πραγματικά είναι εκείνος που μπορεί να ζει χωρίς να λέει ψέματα

Καλόν Απρίλη, αλήθεια, από καρδιάς σας εύχομαι!