Σκέψεις πάνω στο νέο βιβλίο του Εντουάρ Λουί [Αλλαγή: Μέθοδος]

 

Σας προειδοποιώ: αυτή θα είναι μία κάπως αιρετική ανάρτηση. Κι ίσως να αποκαλύπτει σημεία της υπόθεσης, οπότε αν δεν το έχετε διαβάσει συνεχίστε με δική σας ευθύνη.

Ήρθε και δημιούργησε έναν μικρό χαμό, αυτό διαπίστωσα ρίχνοντας μια ματιά στα κοινωνικά δίκτυα την επόμενη μέρα, κι αυτό μου μετέφεραν οι φίλοι που παραβρέθηκαν εκείνο το απόγευμα στην αίθουσα της Νομικής σχολής Αθηνών όπου μίλησε.

Ήρθε, μίλησε για τη ζωή του, για τις κοινωνικές αδικίες, προώθησε το νέο του βιβλίο (που κυκλοφορεί και αυτό, βεβαίως, από τις Εκδόσεις Αντίποδες) και αποχώρησε καταχειροκροτούμενος από ένα πλήθος μαγεμένο.

Το νέο του βιβλίο το είχα προπαραγγείλει. Τη λες και εμμονή αυτή τη συνήθεια που έχω: όταν διαβάζω ένα βιβλίο που μου αρέσει αναζητώ και προσθέτω στη βιβλιοθήκη μου στη συνέχεια όλα τα έργα του ίδιου συγγραφέα, ανεξαρτήτως έκδοσης. Επιδίδομαι με πάθος στο κυνήγι των λέξεων που έχουν εκδόσει, τους ακολουθώ εφ' όρου ζωής, συγκρίνω τα έργα τους, μαθαίνω (από) τις τεχνικές γραφής τους, απολαμβάνοντας τη μικρή ευτυχία ν' ανήκω κι εγώ σε μια νοερή κοινότητα των "εκλεκτών" αναγνωστών τους... 

Μόλις λοιπόν το παρέλαβα, έπεσα με τα μούτρα στις σελίδες του.

Για αρχή να πω ότι σε αυτό το βιβλίο -αντίθετα δηλαδή με τα προηγούμενα βιβλία του- ο εκδοτικός οίκος ξεκαθαρίζει από το εσώφυλλο ότι πρόκειται για Μυθιστόρημα. 

 Διαβάζοντας, μαθαίνουμε νέες πτυχές της ζωής του Εντουάρ Λουί. Ουσιαστικά αυτό που συμβαίνει είναι να γεμίζουμε τα κενά της ζωής του που μας άφησαν τα προηγούμενα βιβλία, έως το παρόν. Δηλαδή τί έχουμε; (διορθώστε με αν κάνω λάθος, αλλά...) Έχουμε ένα προϊόν μυθοπλασίας (υποτίθεται) που μας μιλά για όλα εκείνα που ήδη γνωρίσαμε από τα προηγούμενα έργα του ως τη ζωή του συγγραφέα. Ενός συγγραφέα που σκοπό του εξαρχής είχε να εκμεταλλευθεί την ικανότητά του να πλέκει τη ζωή του (και τη ζωή των άλλων ανθρώπων του περιβάλλοντός του, δίχως την άδειά τους) με τη μυθοπλασία, επιδιώκοντας να ξεβολέψει τον κόσμο της Γαλλικής διανόησης και να εκδικηθεί για τα παιδικά του χρόνια.

Έκλεισα το βιβλίο (αφού το διάβασα βεβαίως όλο) φανερά απογοητευμένη αλλά κι εκνευρισμένη. Ένιωσα σαν να με κοροϊδεύουν. Όχι ο εκδοτικός που έφερε το έργο του στην Ελλάδα, βεβαίως όχι, όλοι κάνουν τη δουλειά τους και την κάνουν πολύ καλά: πρώτος και καλύτερος ο ίδιος ο συγγραφέας...

Θέλω να ξέρω τί είναι αυτό που θα διαβάσω, εξαρχής. Μου αρέσουν οι ταμπέλες στα βιβλία, ίσως γι' αυτό να φταίει κάποιος ιδεοψυχαναγκασμός μου. Θέλω όταν πηγαίνω στο βιβλιοπωλείο και δεν έχω κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο ή συγγραφέα κατά νου αλλά μια συγκεκριμένη, ορισμένη κι επιβεβαιωμένη κατηγορία, να μπορώ να το ζητήσω με τον προσδιορισμό του· να μπορώ να πω στον -πάντα ενημερωμένο- βιβλιοπώλη μου "σήμερα θέλω να διαβάσω ένα αστυνομικό" ή "βρες μου ένα κουήρ βιβλίο που δεν έχω διαβάσει" ή "αποφάσισα να ξεκινήσω να διαβάζω δοκίμια φιλοσοφίας, βοήθησέ με να βρω μερικά" και πάει λέγοντας... Η ανάγνωση ενός βιβλίου, για μένα, είναι τροφή. Κι όταν λέω πως θέλω να φάω μακαρόνια αλά πουτανέσκα, θέλω ακριβώς αυτή τη συνταγή και όχι καρμπονάρα, αν καταλαβαίνετε τί εννοώ...

Τέλος πάντων, πες ότι την ταμπέλα την ξεπέρασα. Πες πως είχα κάνει λάθος βρε αδερφέ, όλοι μιλούσαν γι' αυτό το autofiction κι εγώ αρνούμουν να το δω. Πάμε στο σήμερα, στο τώρα. Έχω διαβάσει ένα μυθιστόρημα γραμμένο από τον Εντουάρ Λουί και το έχω χωνέψει. Πάνω στη χώνεψη όμως, μου γεννήθηκαν νέες απορίες:

Ένας άνθρωπος - κάποιος, προφανώς δεν τον ξέρετε, κι ας σας το λέει ξεκάθαρα το κείμενο ότι πρόκειται για τον ίδιο τον συγγραφέα με το ονοματεπώνυμό του!...- αποφασίζει πως θέλει να αλλάξει εντελώς τη ζωή του μιμούμενος έναν άλλο συγγραφέα (στην προκειμένη τον Γάλλο φιλόσοφο Ντιντιέ Εριμπόν ) που γνώρισε σε μία διάλεξή του στο πανεπιστήμιο όπου ο ίδιος φοιτούσε. Επειδή του γυάλισε η ζωή του (όχι το έργο του, η ζωή του!) Αυτός λοιπόν ο κάποιος, κάνει τα πάντα -με την κυριολεκτική έννοια της λέξης- και με οποιοδήποτε τίμημα ώστε να φτάσει τον εαυτό του σε ένα επίπεδο -ταξικό, γνωστικό, συναισθηματικό- όπου επιτέλους θα του δώσει σημασία ο κόσμος της μπουρζουαζίας, θεωρώντας τον ως έναν από αυτούς. Μεταμορφώνεται για να πετύχει τον σκοπό του.

"Η φιλόσοφος Υβ Κοσόφσκυ Σέτζγουικ μιλά κάπου για την ανεξάντλητη μεταμορφωτική ενέργεια που μπορούν να παραγάγουν τα ταπεινωτικά παιδικά χρόνια"

Απαρνείται, επιθυμεί να διαγράψει σαν να μην υπήρξαν ποτέ, αυτά τα ταπεινωτικά παιδικά χρόνια. Θέλει να γίνει κάποιος ώστε να καταφέρει να πάρει εκδίκηση γι' αυτά. Θεωρεί ότι η ζωή του έδωσε με τη γέννησή του μια θέση που δεν του άξιζε και πασχίζει, οργισμένος, να την αλλάξει. Δεν αποδέχεται το παρελθόν του. Δεν αποδέχεται τον εαυτό που υπήρξε. Ξανά: αρνείται να αποδεχτεί το παρελθόν του, θέλει να το διαγράψει. Θέλει να δημιουργήσει εκ νέου μια ζωή, να επαναδημιουργήσει τον εαυτό του, αν είναι δυνατόν να γυρίσει τον χρόνο πίσω και να επιλέξει τις συνθήκες και το περιβάλλον όπου θα έρθει στον κόσμο. 

(Θέλει σίγουρα ψυχική υποστήριξη, λέω εγώ...)

Καταλαβαίνω, εν μέρη. Πολλοί είμαστε εμείς που θα θέλαμε να είχαμε γεννηθεί κάπου αλλού, από άλλους γονείς ίσως, υπό άλλες συνθήκες. Τί μπορούμε να κάνουμε γι' αυτό; Τίποτα! Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι τώρα, σήμερα, να αποδεχτούμε τον εαυτό μας. Όλον τον εαυτό μας! Αυτόν που υπήρξε και αυτόν που θα υπάρξει! Τον εαυτό πάνω στον οποίο δεν είχαμε κανέναν έλεγχο, τον εαυτό του παρελθόντος και της παιδικής μας ηλικίας, αλλά και τον εαυτό που ενήλικες πια μπορούμε να δημιουργήσουμε ανάλογα με τις συνειδητές επιλογές μας. Είμαστε ένα σύνολο. Αποτελούμαστε από μικρές ψηφίδες, κάθε στιγμή της ζωής μας είναι μία πό αυτές. Αν αρνηθούμε ένα μέρος του εαυτού μας, αν δεν κάνουμε ειρήνη μαζί του όσο άσχημο ή σκληρό κι αν υπήρξε αυτό το κομμάτι της ζωής μας, δεν θα είμαστε ποτέ ένα σύνολο· πάντα θα λείπουν κομμάτια μας.

Διαβάζουμε το βιβλίο και αναγνωρίζουμε μία σταθερή εμμονή.

"Ήθελα να αλλάξω τα πάντα, και ήθελα τα πάντα στην πορεία της αλλαγής μου να είναι το αποτέλεσμα μιας απόφασης. Ήθελα να μην ξεφεύγει τίποτα πια από τη βούλησή μου."

 Όλο το προηγούμενο έργο του συγγραφέα κυμαίνονταν ανάμεσα στην αυτοβιογραφία και στον κοινωνικό ρεαλισμό. Είχαν στόχο τα βιβλία του να εμπνεύσουν ζωές ταλαιπωρημένων ανθρώπων, να βοηθήσουν, να κινητοποιήσουν κοιμισμένες αντιλήψεις. Και το πέτυχαν, σίγουρα το πέτυχαν. Το νέο του έργο όμως με προβλημάτισε. Καταρχάς ο προσδιορισμός μυθιστόρημα που τεχνηέντως επιδιώκει να απομακρύνει την πιθανότητα νομικών κυρώσεων. Ξαφνικά δηλαδή, ενώ αναφέρεστε στα ίδια θέματα - και συχνά, πρόσωπα- που αναφερόσασταν στα προηγούμενα βιβλία σας, εδώ έχουμε να κάνουμε αποκλειστικά με μυθοπλασία; Εντάξει, κύριε Λουί, μας πείσατε... 

Ποιο είναι το παράδειγμα που δίνει στο νέο του έργο; "Κάνε ό,τι περνά από το χέρι σου (ή από άλλα μέρη του σώματός σου...) για να φτάσεις εκεί που θέλεις"! Δεν υπάρχουν όρια, οι αντοχές σου επαφίονται στην αντίληψη, στην προσαρμοστικότητα και στην ελαστικότητα της ηθικής σου.

Όχι, δεν ηθικολογώ, πιστέψτε με, μακριά από μένα οι ηθικολογίες... Απλά εκείνος που βροντοφωνάζει "Τα κατάφερα! Τα κατάφερα μόνος μου, έφτασα τόσο μακριά, έφτασα εκεί που ήθελα, κοιτάξτε με, τα κατάφερα μόνος μου", θέλω να είναι στα λόγια του ακριβής. Το δίκαιο, αυτό είναι. Μόνος σου; Τα κατάφερες μόνος σου; Όχι, αγάπη μου. Το να το λες αυτό είναι σαν να φτύνεις στο πρόσωπο όλους εκείνους που αγωνίζονται, ματώνουν, πασχίζουν, πονάνε, δεν συμβιβάζονται, δεν χαρίζουν τον εαυτό τους, αλλά τα καταφέρνουν· μόνοι τους!