Η κόρη της Μαρίας Κάλλας, της Γεωργίας Συμεωνίδου

 

Αν ο άνθρωπος έχει χάσει την ανάγκη της Αλήθειας, θ' αντιληφθεί, άραγε, την εξαφάνισή της;

Ξεκινώ παραφράζοντας ελαφρώς μία φράση του Μίλαν Κούντερα όπου στη θέση της "Αλήθειας" υπάρχει η λέξη "Ποίηση", αν και θα μπορούσαμε σήμερα να μιλάμε για την Ποιητική της Αλήθειας, μιας και το βιβλίο της Γεωργίας Συμεωνίδου αυτό ακριβώς πραγματεύεται.

Πέρασαν τρία χρόνια από την κυκλοφορία του, άργησα να το ανακαλύψω, μα στη ζωή τίποτα δεν είναι τυχαίο. Κάθε τι έρχεται στον δρόμο μας τη στιγμή που το μελετάμε, που προβληματιζόμαστε πάνω σε αυτό. Έτσι πιστεύω. 

Τί είναι, όμως, αυτό που θέλει να μας πει η συγγραφέας με το μυθιστόρημά της "Η κόρη της Μαρίας Κάλλας";

Διαβάζω από το οπισθόφυλλο: "Ο Λουίτζι Πιραντέλο, ορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο το εκάστοτε κοινό επιλέγει να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα, αποφαίνεται ότι "Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε". Ίσως γιατί αισθανόταν ότι τα ψέματα, όπως τα έλεγαν τότε, τα fake news, όπως τα λέμε σήμερα, έχουν μεγαλύτερη δύναμη από την αλήθεια".

Η ιστορία έχει ως εξής: "Θα μπορούσε ποτέ η μεγάλη prima donna της όπερας Μαρία Κάλλας να έχει κόρη που μεγάλωσε στις Σέρρες, υιοθετημένη από μια μικροαστική, αλλά με τον δικό της, ιδιαίτερο, αξιακό κώδικα, οικογένεια;"

Πρόκειται, λοιπόν, για μία ιστορία με κέντρο τις Σέρρες, από τα χρόνια της Βουλγαρικής κατοχής του 1941-1944 και μέχρι σήμερα.

Η υπεράσπιση της Αλήθειας

Με εξαιρετική μυθοπλαστική δεξιοτεχνία, η Γεωργία Συμεωνίδου μέσα από την ιστορία μίας γυναίκας μέσης ηλικίας αναζητά τη σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με μια ηθική κληρονομιά  που  (ελπίζει να) διέπεται από έναν διαυγή κώδικα αξιών. Το δίπολο Αλήθεια-Ψεύδος υπερισχύει στο μυθιστόρημα, μιας και οι ισορροπίες, όπως όλοι καλά γνωρίζουμε, έχουν διαταραχθεί και οι βεβαιότητες έχουν προ πολλού παρέλθει και μάλιστα ανεπιστρεπτί. 

Ας πούμε, όμως, τί δεν είναι αυτό το βιβλίο: Σίγουρα δεν πρόκειται για ένα γραμμικό ταξίδι. Είναι, βεβαίως, ένα ταξίδι αυτογνωσίας ενός ελεύθερου πνεύματος, μα μέσα από τις εγκιβωτισμένες ιστορίες που παρεμβάλλονται σαν σφήνες στη γραμμικότητα του χρόνου, δίνεται η ευκαιρία στον αναγνώστη, με οδηγό του τη Μνήμη, να κάνει συγκρίσεις ανάμεσα σε συμπεριφορές που έγιναν νόρμες και σε άλλες που παρέκκλιναν από μια κατεστημένη πραγματικότητα. 

Γιατί, τί είναι η αλήθεια; Και για ποιο λόγο οφείλουμε να την υπερασπιζόμαστε;

Από την ανάγνωση του έργου προκύπτουν οι ακόλουθοι προβληματισμοί: Υπάρχει η αλήθεια; Είναι μία, ένας άσβεστος πυρήνας που όλα γυρίζουν (ή θα όφειλαν να περιστρέφονται) γύρω  του, ή μήπως πρόκειται για μία ψευδαίσθηση και όλα τελικά προκύπτουν μέσα από τις εξολοκλήρου κατασκευασμένες πραγματικότητες των ανθρώπων, το παζλ των οποίων συνθέτει ο κάθε εγκέφαλος ανάλογα με το εύρος της διανοίας του;

Λέει η ηρωίδα του βιβλίου, στη σελίδα 220:

Στις μέρες μας συμβαίνει το εξής παράδοξο. Ενώ το κοινό έχει τη δυνατότητα της άμεσης και από πολλές πηγές πληροφόρησης, συγχρόνως είναι εκτεθειμένο και ανυπεράσπιστο στην παραπληροφόρηση. Την πληροφορία και την είδηση μπορεί να την κοινοποιήσει, να τη διαχειριστεί και να την αλλάξει ο οποιοσδήποτε. Δυστυχώς, μπορεί και κάτι χειρότερο. Να την κατασκευάσει. Την ίδια στιγμή που κατασκευάζεται μια είδηση, παραλαμβάνεται από τους πολλαπλασιαστές της που άμεσα τη διαχέουν σε όλα τα μέσα. [...] όσο μεγαλύτερο είναι το ψέμα, τόσο πιο πιστευτό γίνεται.

 Το θέμα της ιστορίας μας, λοιπόν,  είναι η Φήμη. Η φήμη που, σαν μεταδοτική ασθένεια εξαπλώνεται και μεταδίδεται επηρεάζοντας συνειδήσεις, αλλάζοντας αντιλήψεις, καταστρέφοντας ζωές. Η φήμη που εργαλειοποιείται προς το συμφέρον κάποιων που γνωρίζουν καλά πώς να γίνονται χειριστικοί για χάρη της εξουσίας, της δόξας, ή/και της αθανασίας τους.

"Μέσω της εισβολής της φήμης στη γραφή [η συγγραφέας] αναρωτιέται για τη σχέση μεταξύ των αφηγηματικών μορφών και της κοινωνικής και ηθικής συνείδησης", γράφει στο επίμετρό της η Καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Διδακτικής της Λογοτεχνίας στο ΠΤΔΕ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Μαρίτα Παπαρούση.

Θα κλείσω κυκλικά αυτό το άρθρο, με άλλη μία φράση του σπουδαίου όσο και πολυαγαπημένου συγγραφέα, Μίλαν Κούντερα. "Ο μυθιστοριογράφος δεν είναι ούτε ιστορικός, ούτε προφήτης: είναι εξερευνητής της ύπαρξης".

Κι αυτή είναι η εξαιρετική επίγευση, η ιδέα που σου εντυπώνεται στο τέλος του μυθιστορήματος "Η κόρη της Μαρίας Κάλλας", της Γεωργίας Συμεωνίδου, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης: η αίσθηση μιας βουτιάς στα ενδότερα του Εαυτού και της σύγχρονης κοινωνίας, μιας βουτιάς στα απύθμενα βάθη της Προσωπικής Ηθικής, της Ψυχής, της ίδιας της Ύπαρξης.  Μιας βουτιάς, όμως, δίχως αναπνευστήρα.