Η παρακμή του Χρόνου

 

Ο καιρός, περνάει. Αυτή είναι η δουλειά του καιρού, να περνάει, πότε αλαφροπάτητος και πότε αφήνοντας ανεξίτηλα τα ίχνη του. Άλλοτε γλιστρά από πάνω σου διακριτικά και άλλοτε σε καρφώνει με το τακούνι της γόβας, έτσι, επειδή δεν έχει κάτι να σου πει που θα σε πονέσει. Ή, ίσως, επειδή τίποτα δεν σου κάνει πια εντύπωση.

Περνούν και οι άνθρωποι μαζί με τον καιρό. Περνούν και φεύγουν μ' ανάλαφρους κυματισμούς ή -γιατί όχι; αφού μπορούν- φέρνοντας μπουρίνια. Κι ύστερα πάλι ησυχία. Από εκείνη την ησυχία που σπάει κόκκαλα και τρίζει δόντια σε νύχτες άγρυπνες. Πάντως, ησυχία. Κι ο καιρός περνάει.

Πρέπον κι αν δεν είναι, ο καθρέφτης σου μια μέρα θα στο πει απηυδισμένος: γερνάς, φιλαράκι. Γερνάς. Κρέμασε το προγούλι, κι εκείνα τα ξίγκια στο στομάχι δεν πέφτουν πια με τίποτα. Εσύ, όμως, πέφτεις. Ευκολότερα από όσο το συνήθιζες. Πέφτεις, κι αργείς να σηκωθείς γιατί δεν βρίσκει κάπου το μυαλό σου να πιαστεί. Πέφτεις, γιατί βαρέθηκες να περιμένεις όρθιος. Κουράστηκες να περιμένεις τη σειρά σου πειθήνια, ήρεμα, συγκαταβατικά. Πέφτεις. Κι είναι κι αυτό μια μικρή επανάσταση.

Περνάει ο καιρός. Σε μια παρακμή μέσα περνάει και σ' ένα ζόφο που βγαίνει μέσα από την οθόνη της τηλεόρασής σου. Την έχεις δει να βγαίνει όταν κοιμάσαι. Σε τρομάζει, αλλά εσύ εκεί, δεν την κλείνεις, μετράς μαζί της τις ώρες, τα ψέματα, τη ζωή εκεί έξω, τη ζωή εκεί μέσα. Μετράς τις λέξεις που ακούς, τις λέξεις που φτιάχνεις, τις λέξεις που θυμάσαι, τις λέξεις που σου απόμειναν. Ο χρόνος θαρρείς πως είναι φτιαγμένος από λέξεις που περνούν, όχι μπροστά από τα μάτια σου, όχι, σε διαπερνούν λες κι είσαι διάφανος, λες κι έχεις περάσει πια από χρόνια κι απέμεινε εδώ ξεχασμένη από όλους μία ιδέα μονάχα του εαυτού σου. 

Τί άλλο θέλεις να σου πω; Ας παίξουμε, καλύτερα, κρεμάλα. Τη λέξη αυτή που ψάχνω εδώ και χρόνια να βρω, ας τη θέσουμε σε δημοψήφισμα, ας τη στήσουμε - επιτέλους!- σε έναν τοίχο και ας την πυροβολήσουμε... Κι ύστερα, τους αρμούς της ψυχής μας ας κλείσουμε με το αίμα της. Καλύτερα έτσι, πιο χρήσιμη θα μας φανεί στο πέρασμα του χρόνου, δεν νομίζεις;

Διαβάστε Περισσότερα

Bluets ✩ Απολογισμός, 2023

 

Ξεκινάω να γράφω, έχοντας τον τίτλο του βιβλίου της Μάγκι Νέλσον "Bluets" (στη χώρα μας κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αντίποδες με τον τίτλο "Σπουδή στο μπλε"), χαραγμένο μέσα στο κεφάλι μου. Αρχή ημικρανίας. Κάπως θέλω να δικαιολογήσω την αλλαγή του χρώματος, το μπλε που σε υποδέχθηκε όταν μπήκες στον ιστοχώρο μου. Σπουδή στο μπλε. "Έχω τα "blues" μου", λέμε, όταν αισθανόμαστε αυτή τη θλίψη που μας καταβροχθίζει, να μη χορταίνει με τίποτα. Παραδίνομαι. Είμαι μπλε, φόρεσα τα μπλε μου που είναι μαγικά με έναν δικό τους, μοναδικό, τρόπο. Σπουδή στο μπλε, στροφή προς τα ενδότερα. Πρώτη πόρτα, δεξιά, κι ο μακρύς διάδρομος φτάνει στο τέλος του. Αν βλέπω φως; Μη με ρωτάς.

Έχω μια μπλε πέτρα, την κρατώ σφιχτά μέσα στη χούφτα μου. Είναι μια πέτρα Λάπις Λάζουλι, το μοναδικό πράγμα που έχω από μια γιαγιά που δεν γνώρισα ποτέ. Κάποτε μου την έδωσε η μάνα μου, κι έτσι είχε πει, πως είναι το μοναδικό πράγμα που υπάρχει από τη γιαγιά μου. Ίσως και να είναι έτσι. Δεν την εμπιστεύομαι τη μάνα μου, ποτέ δεν κατάφερα να την εμπιστευτώ. Εύχομαι να μην την είχα γνωρίσει ποτέ. Πηγή θλίψης, δακρύων και πόνου. Η μάνα μου.

Δεν έγραψα πολύ στο blog φέτος, το παραδέχομαι. Το άνοιγα συχνά, κοιτούσα τη λευκή σελίδα του επεξεργαστή, άκουγα το μουγκρητό του χαλασμένου εξαερισμού του, κουραζόμουν, το έκλεινα δίχως να γράψω λέξη. Για ώρα μετά το κεφάλι μου βούιζε και είχα ναυτία, σαν να είχα κάνει το μακρύτερο ταξίδι εν μέσω καταιγίδας.

Διάβασα, όμως, φέτος, πολύ. Περισσότερο από το "κανονικό" μου, περισσότερο, ίσως, από κάθε άλλη χρονιά. Πώς αλλιώς; αφού έψαχνα να βρω τρόπους για να ταξιδέψω. "Λένε πως οι άνθρωποι αλλάζουν όταν ταξιδεύουν"... Γράφω, πάντα. Δημιουργώ νέες συνάψεις εντός του κρεμ πολτού που είναι ο εγκέφαλός μου. Θα ήθελα ο εγκέφαλός μου να ήταν μπλε και όλες οι ηλεκτρικές του εκκενώσεις να οδηγούσαν κάπου, σε νέα κυκλώματα. Όχι αυτός ο αχταρμάς που είναι τώρα, όχι.

Έπαψα να βγάζω φωτογραφίες τον εαυτό μου. Νομίζω ότι μου αρέσει καλύτερα ο εαυτός μου έτσι, δίχως να καθρεφτίζεται σε μία οθόνη κινητού. Τα μαλλιά μου μακραίνουν, είναι λευκές οι τούφες που βγαίνουν στους κροτάφους, τις αγαπώ. Η όρασή μου, μειώνεται. Όταν δεν θα μπορώ πια να διαβάζω δεν ξέρω πώς θα υπάρχω. Η ύπαρξή μου έχει τη μυρωδιά των παλιών βιβλίων κι άγνωστο αριθμό σελίδων.

Δεν ψάχνω να βρω νοήματα πια, κουράστηκα. Ό,τι είναι, είναι. Κάποτε μπορεί και να γελάμε με αυτά που τώρα είναι. Κάποτε, τώρα όχι. 

Μόνον η μεταφυσική πραγματικότητα μπορεί να δώσει την πληρότητα, ένα περιεχόμενο στην καθημερινή πραγματικότητα η οποία διαφορετικά μου φαίνεται κενή, αιωρούμενη μέσα στο μηδέν. [Ιονέσκο, Η ελεγεία ενός παράλογου κόσμου]

(Να) Περνάει ο καιρός.

Ποταμῷ γάρ οὐκ ἔστιν ἐμβῆναι δίς τῷ αὐτῷ.*

*Γιατί δεν μπορείς να μπεις στον ίδιο ποταμό δύο φορές. -Ηράκλειτος-

Η φωτογραφία των Κυανών Κενταύριων ή, αλλιώς, Bluets, είναι από [εδώ]

Αν είσαι ερωτευμένος με το κόκκινο, τότε κόβεις ή πυροβολείς. Αν είσαι ερωτευμένος με το μπλε, γεμίζεις τις τσέπες σου με πετραδάκια και μπαίνεις στο ποτάμι. Οποιοδήποτε ποτάμι. -Μάγκι Νέλσον, Σπουδή στο μπλε-

Διαβάστε Περισσότερα

Η κόρη της Μαρίας Κάλλας, της Γεωργίας Συμεωνίδου

 

Αν ο άνθρωπος έχει χάσει την ανάγκη της Αλήθειας, θ' αντιληφθεί, άραγε, την εξαφάνισή της;

Ξεκινώ παραφράζοντας ελαφρώς μία φράση του Μίλαν Κούντερα όπου στη θέση της "Αλήθειας" υπάρχει η λέξη "Ποίηση", αν και θα μπορούσαμε σήμερα να μιλάμε για την Ποιητική της Αλήθειας, μιας και το βιβλίο της Γεωργίας Συμεωνίδου αυτό ακριβώς πραγματεύεται.

Πέρασαν τρία χρόνια από την κυκλοφορία του, άργησα να το ανακαλύψω, μα στη ζωή τίποτα δεν είναι τυχαίο. Κάθε τι έρχεται στον δρόμο μας τη στιγμή που το μελετάμε, που προβληματιζόμαστε πάνω σε αυτό. Έτσι πιστεύω. 

Τί είναι, όμως, αυτό που θέλει να μας πει η συγγραφέας με το μυθιστόρημά της "Η κόρη της Μαρίας Κάλλας";

Διαβάζω από το οπισθόφυλλο: "Ο Λουίτζι Πιραντέλο, ορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο το εκάστοτε κοινό επιλέγει να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα, αποφαίνεται ότι "Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε". Ίσως γιατί αισθανόταν ότι τα ψέματα, όπως τα έλεγαν τότε, τα fake news, όπως τα λέμε σήμερα, έχουν μεγαλύτερη δύναμη από την αλήθεια".

Η ιστορία έχει ως εξής: "Θα μπορούσε ποτέ η μεγάλη prima donna της όπερας Μαρία Κάλλας να έχει κόρη που μεγάλωσε στις Σέρρες, υιοθετημένη από μια μικροαστική, αλλά με τον δικό της, ιδιαίτερο, αξιακό κώδικα, οικογένεια;"

Πρόκειται, λοιπόν, για μία ιστορία με κέντρο τις Σέρρες, από τα χρόνια της Βουλγαρικής κατοχής του 1941-1944 και μέχρι σήμερα.

Η υπεράσπιση της Αλήθειας

Με εξαιρετική μυθοπλαστική δεξιοτεχνία, η Γεωργία Συμεωνίδου μέσα από την ιστορία μίας γυναίκας μέσης ηλικίας αναζητά τη σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με μια ηθική κληρονομιά  που  (ελπίζει να) διέπεται από έναν διαυγή κώδικα αξιών. Το δίπολο Αλήθεια-Ψεύδος υπερισχύει στο μυθιστόρημα, μιας και οι ισορροπίες, όπως όλοι καλά γνωρίζουμε, έχουν διαταραχθεί και οι βεβαιότητες έχουν προ πολλού παρέλθει και μάλιστα ανεπιστρεπτί. 

Ας πούμε, όμως, τί δεν είναι αυτό το βιβλίο: Σίγουρα δεν πρόκειται για ένα γραμμικό ταξίδι. Είναι, βεβαίως, ένα ταξίδι αυτογνωσίας ενός ελεύθερου πνεύματος, μα μέσα από τις εγκιβωτισμένες ιστορίες που παρεμβάλλονται σαν σφήνες στη γραμμικότητα του χρόνου, δίνεται η ευκαιρία στον αναγνώστη, με οδηγό του τη Μνήμη, να κάνει συγκρίσεις ανάμεσα σε συμπεριφορές που έγιναν νόρμες και σε άλλες που παρέκκλιναν από μια κατεστημένη πραγματικότητα. 

Γιατί, τί είναι η αλήθεια; Και για ποιο λόγο οφείλουμε να την υπερασπιζόμαστε;

Από την ανάγνωση του έργου προκύπτουν οι ακόλουθοι προβληματισμοί: Υπάρχει η αλήθεια; Είναι μία, ένας άσβεστος πυρήνας που όλα γυρίζουν (ή θα όφειλαν να περιστρέφονται) γύρω  του, ή μήπως πρόκειται για μία ψευδαίσθηση και όλα τελικά προκύπτουν μέσα από τις εξολοκλήρου κατασκευασμένες πραγματικότητες των ανθρώπων, το παζλ των οποίων συνθέτει ο κάθε εγκέφαλος ανάλογα με το εύρος της διανοίας του;

Λέει η ηρωίδα του βιβλίου, στη σελίδα 220:

Στις μέρες μας συμβαίνει το εξής παράδοξο. Ενώ το κοινό έχει τη δυνατότητα της άμεσης και από πολλές πηγές πληροφόρησης, συγχρόνως είναι εκτεθειμένο και ανυπεράσπιστο στην παραπληροφόρηση. Την πληροφορία και την είδηση μπορεί να την κοινοποιήσει, να τη διαχειριστεί και να την αλλάξει ο οποιοσδήποτε. Δυστυχώς, μπορεί και κάτι χειρότερο. Να την κατασκευάσει. Την ίδια στιγμή που κατασκευάζεται μια είδηση, παραλαμβάνεται από τους πολλαπλασιαστές της που άμεσα τη διαχέουν σε όλα τα μέσα. [...] όσο μεγαλύτερο είναι το ψέμα, τόσο πιο πιστευτό γίνεται.

 Το θέμα της ιστορίας μας, λοιπόν,  είναι η Φήμη. Η φήμη που, σαν μεταδοτική ασθένεια εξαπλώνεται και μεταδίδεται επηρεάζοντας συνειδήσεις, αλλάζοντας αντιλήψεις, καταστρέφοντας ζωές. Η φήμη που εργαλειοποιείται προς το συμφέρον κάποιων που γνωρίζουν καλά πώς να γίνονται χειριστικοί για χάρη της εξουσίας, της δόξας, ή/και της αθανασίας τους.

"Μέσω της εισβολής της φήμης στη γραφή [η συγγραφέας] αναρωτιέται για τη σχέση μεταξύ των αφηγηματικών μορφών και της κοινωνικής και ηθικής συνείδησης", γράφει στο επίμετρό της η Καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Διδακτικής της Λογοτεχνίας στο ΠΤΔΕ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Μαρίτα Παπαρούση.

Θα κλείσω κυκλικά αυτό το άρθρο, με άλλη μία φράση του σπουδαίου όσο και πολυαγαπημένου συγγραφέα, Μίλαν Κούντερα. "Ο μυθιστοριογράφος δεν είναι ούτε ιστορικός, ούτε προφήτης: είναι εξερευνητής της ύπαρξης".

Κι αυτή είναι η εξαιρετική επίγευση, η ιδέα που σου εντυπώνεται στο τέλος του μυθιστορήματος "Η κόρη της Μαρίας Κάλλας", της Γεωργίας Συμεωνίδου, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης: η αίσθηση μιας βουτιάς στα ενδότερα του Εαυτού και της σύγχρονης κοινωνίας, μιας βουτιάς στα απύθμενα βάθη της Προσωπικής Ηθικής, της Ψυχής, της ίδιας της Ύπαρξης.  Μιας βουτιάς, όμως, δίχως αναπνευστήρα. 

Διαβάστε Περισσότερα

Επισφαλείς Ισορροπίες, της Μάρως Γερμανού

 

Ποιά όμορφη αγκαλιά, και ποια ώρα καλή θα μου ξαναχαρίσουν αυτόν τον τόπο απ' όπου κατάγονται τα όνειρά μου και όλες μου οι ενέργειες; - Αρθούρος Ρεμπώ, Εκλάμψεις

Η πορεία του Όσκαρ Ουάιλντ από τη δίκη στη φυλακή και στην εξορία

Έχουν ειπωθεί πολλά για τη ζωή και το έργο του Όσκαρ Ουάιλντ. Εμπεριστατωμένες μελέτες γράφτηκαν, έρευνες στοιχειοθετήθηκαν, δοκίμια, μυθιστορήματα, ποιήματα γέμισαν σελίδες που αφιέρωσαν τις λέξεις τους τόσο στον άνθρωπο Όσκαρ όσο και στον δημιουργό Ουάιλντ.

Τα χρόνια περνούν κι εκείνος αδιάκοπα και παλινδρομικά επιμένει να μπαίνει στις ζωές μας, ερεθίζοντας κι εξάπτοντας φαντασίες και φαντασιώσεις, αισθήσεις και θεωρίες περί αισθητισμού, λόγιες κι ακαδημαϊκές κρίσεις, επικρίσεις, κατακρίσεις που όλες εκπηγάζουν από τις εκάστοτε αντιλήψεις σε συνάρτηση με τις κοινωνικές συμβάσεις αλλά και τα προσωπικά βιώματα, βεβαίως, των γραφόντων. 

Αυτή τη φορά, ο άνθρωπος, ο Ποιητής, Όσκαρ Ουάιλντ βρίσκεται κάτω από το αναλυτικό μικροσκόπιο της σκέψης της καθηγήτριας/συγγραφέως Μάρως Γερμανού που επιλέγει να σταθεί στο πόνημά της -όπως και ο τίτλος του δοκιμίου υποδηλώνει- πάνω από τις λεπτές και τόσο επισφαλείς ισορροπίες όπου, εντέχνως, ο Όσκαρ Ουάιλντ επέλεγε να ακροβατεί. Μέσα σε πέντε κεφάλαια (συμπεριλαμβανομένης της Εισαγωγής και του Επιλόγου) η κ. Μάρω Γερμανού ξεδιπλώνει και αναλύει τα έργα, τις συνήθειες, ακόμα και τις σκέψεις που προκύπτουν μέσα από τη μελέτη του έργου του και που οδήγησαν τον Ουάιλντ στη δόλιχο διαδρομή του βίου του που όλοι, λίγο - πολύ, γνωρίζουμε.

Επαναπροσδιορίζει το πλαίσιο που νοηματοδοτεί τη σχέση του συγγραφέα με την Τέχνη του, με τη Βικτωριανή κοινωνία, με τον Εραστή του, αλλά και με τον ίδιο του τον εαυτό· τολμά ν' αναδεύσει τον ασταθή πυρήνα της πολυμορφικής ταυτότητάς του καταλήγοντας σε συμπεράσματα για  το πώς αυτή όρισε το πλαίσιο της συνθήκης όπου βίωνε την ορατότητά του.

Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο χρήζει ερμηνείας, ειδικά σε μια κοινωνία που εμμένει στη νοηματοδότηση, στον ορθολογισμό και στην κυριολεξία, που επιθυμεί να ξέρει πού βρίσκεται. [σελ. 68. κεφ. "Από κατήγορος κατηγορούμενος"]

Στα λογοτεχνικά του κείμενα ο Ο.Ο. ψάλλει τις λέξεις με τα φωτερά φτερά*, τις λατρεύει, τις θεωρεί το τέλειο εργαλείο έκφρασης. Τις εμπιστεύεται. Ιδιωτικοποιείται τις έννοιες των λέξεων και τις μεταλλάσσει, τις τιθασεύει και τις τιμά. Θα ορκιζόταν σε κείνες, τις λατρεμένες του λέξεις, πως θα κατάφερναν να τον βγάλουν από οποιοδήποτε αδιέξοδο. Άλλωστε, θεωρεί τον εαυτό του ικανότατο τεχνίτη του λόγου και της έκφρασης.

Αυτή του η ισχυρότατη πεποίθηση, όπως πολύ σωστά επισημαίνει η κ. Μάρω Γερμανού στο δοκίμιό της, τον οδηγεί σε μια ψευδαίσθηση ανωτερότητας. Ο ατομικισμός του, δεν του επιτρέπει να αναγνωρίσει την εξάρτησή του από τον Άλλο: εκείνον τον Άλλο που αυτός τον θεωρεί εσφαλμένα υποδεέστερο, εκείνον τον Άλλο που επιλέγει να ακολουθεί τους κανόνες μιας κοινωνίας όπου εντός της νιώθει ασφαλής, διαμορφώνοντας τους ρόλους και τις δικές του (συχνά κρυψίνους κι επίσης ασαφείς) ταυτότητες. Το "καθεστώς της αλήθειας" της Βικτοριανής κοινωνίας όμως, απέχει παρασάγγας από τη δική του αλήθεια. 

Όπως γράφει στην επιστολή [De profundis], το "αιώνιο παράδοξο" της ανθρώπινης ζωής είναι ότι είμαστε "εντελώς ελεύθεροι, και ταυτόχρονα εντελώς κυριαρχούμενοι από τον νόμο". Η χίμαιρα της αυτοδυναμίας οδήγησε στην υπερεκτίμηση της ελευθερίας και στην υποτίμηση του παράγοντα της κυριαρχίας. [σελ. 121, κεφ. "De profundis"]

Κι εκεί που ο Όσκαρ αναμένει τη δίκη για να αποδείξει την ευφράδεια του λόγου και την ευφυία του, το δικαστήριο τον καταδικάζει σε δύο χρόνια φυλάκιση με καταναγκαστικά έργα. Η Τέχνη του, τον προδίδει. Η Τέχνη του, αντί να τον λυτρώσει κρατά εμπρός του τον καθρέφτη μιας κοινωνίας που τον δικάζει εντέλει όχι μόνο για τον τρόπο ζωής του αλλά και για το έργο του, στρέφοντας την ίδια του την αγάπη για τις λέξεις, εναντίον του. Ο άνθρωπος Όσκαρ, ηττήθηκε. Ο δημιουργός Ουάιλντ, εξαναγκάζεται σε οπισθοχώρηση. 

Τα χρόνια του εγκλεισμού του επανεκτιμά τις απόψεις του, επαναπροσδιορίζει τον εαυτό του επινοώντας διάφορες μάσκες, αρνείται να υποταχθεί στη βία, προσεγγίζει το Θείο ως νέο υλικό διαμόρφωσης - και κάθαρσης - της τέχνης του και του πνευματικού του κόσμου, μεταμορφώνεται.

Για τον ιρλανδό συγγραφέα, όμως, η μετάνοια είναι μια αυστηρά εσωτερική διαδικασία και δεν μπλέκει κάποιον τρίτο. Οι δυνάμεις που καθιστούν δυνατή τη μεταμόρφωση προέρχονται αποκλειστικά "μέσα από τον εαυτό". [σελ. 106, κεφ. "De profundis"]

Η αγάπη, ο παντοδύναμος έρωτας, δεν εξαιρείται, βεβαίως, σε ένα κείμενο για τον Όσκαρ Ουάιλντ αφού,  στην ομοφοβική πατριαρχική Αγγλία αυτό που σθεναρά υποστήριξε με κάθε του λέξη και με κάθε ρανίδα του αίματός του ήταν το δικαίωμα στον Έρωτα· κι ιδιαίτερα σε εκείνον τον Έρωτα που δεν τολμά να πει το όνομά του. Υποστήριξε το αυτονόητο, αναφαίρετο δικαίωμα να είναι κανείς ο εαυτός του.

Η γενικότερη αντίληψη του Ουάιλντ για την ταυτότητα αφορούσε τον εμπλουτισμό της και όχι τη συρρίκνωσή της, Η ταυτότητα βρίσκεται σε μια διαρκή διαδικασία μεταμορφώσεων, σε κάθε στιγμή είμαστε αυτό που θα γίνουμε και αυτό που ήμασταν, πάντα διχασμένοι με ποικίλους τρόπους και με ασυνέχειες, δηλαδή η ταυτότητα ως ολοκληρωμένη οντότητα είναι πάντα ένα ζήτημα του μέλλοντος, ο ερχομός του οποίου πάντα θα αναβάλλεται. [σελ. 46, κεφ. "Από κατήγορος κατηγορούμενος"]

Η ασάφεια της γλώσσας των έργων του, διαφυλάσσει τη λογοτεχνικότητά τους μα δίνει επίσης τη δυνατότητα στον συγγραφέα να εκφράζει τον αποκλίνων εαυτό του, έστω υπαινικτικά. Ο Όσκαρ Ουάιλντ αφήνει τον αναγνώστη ελεύθερο να επιλέξει μεταξύ διαφορετικών αναγνώσεων, ενισχύοντας γλωσσικά τις εναλλακτικές. Με την ερμηνεία του έργου του, όμως, δεν ασχολήθηκαν μόνο άνθρωποι της διανόησης. Το έργο του, ερμηνεύεται και από εκείνους που θέλουν να επιβάλλουν το προτεσταντικό ήθος και την αξία της οικογένειας. Ερμηνεύεται και από τα άτομα εκείνα  που μάχονται φανατικά το δικαίωμα στην διαφορετικότητα. Έτσι, το έργο του ποινικοποιείται στο όνομα της κοινωνικής εξυγίανσης.

Επίλογος:

Η Μάρω Γερμανού σε αυτό το, ομολογουμένως, καλογραμμένο δοκίμιο αναπτύσσει τις σκέψεις και τα συμπεράσματά της για την πορεία του Όσκαρ Ουάιλντ από τη δίκη στη φυλακή και κατόπιν στην αυτοεξορία του. Ακολουθούμε τον Δημιουργό και τον άνθρωπο κατά την πτώση του, παρακολουθούμε την πορεία του καθώς μετασχηματίζει πνευματικά τον εαυτό του. Η συγγραφέας αντιμετωπίζει την ιδέα της αλήθειας του με βαθύ σκεπτικισμό. 

Ακόμα κι όταν δεν συμφωνεί  ο αναγνώστης του βιβλίου Επισφαλείς Ισορροπίες με όλα τα γραφόμενά της (προσωπικά συνάντησα αρκετά σημεία στα οποία έχω ενστάσεις καθώς, έχοντας αφιερώσει προσωπικό χρόνο στη μελέτη του συνόλου του έργου του Όσκαρ Ουάιλντ κατέληξα σε διαφορετικά συμπεράσματα), η μελέτη της αυτή αναμφισβήτητα θρέφει τη σκέψη, διαμορφώνοντας εντός μας τις συνθήκες για να επανεξετάσουμε τη δική μας ζωή σε σχέση με την σύγχρονη κοινωνία, την Τέχνη (όποια τέχνη κι αν υπηρετούμε), και πάνω από όλα -κατά την ταπεινή μου άποψη- σε σχέση με τον ίδιο μας τον Εαυτό και τους ρόλους που καλούμαστε καθημερινά να ενστερνιστούμε ή/και να υποδυθούμε. 

Διάλεξα μία φράση του Όσκαρ Ουάιλντ από το "Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέη" για να κλείσω αυτή την ανάρτηση, επειδή ζούμε και πάλι σε ζοφερούς καιρούς:

Τα βιβλία που ο κόσμος αποκαλεί ανήθικα είναι αυτά που δείχνουν στον κόσμο τη διαφθορά του.

Το δοκίμιο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Νήσος.

* Η φράση βρίσκεται στο βιβλίο του Όσκαρ Ουάιλντ "Ο Κριτικός ως Δημιουργός", κι εδώ την αποδίδω ελαφρώς παραλλαγμένη.

Διαβάστε Περισσότερα

Βόλος: Τα μεθεόρτια μιας εκλογικής αναμέτρησης

 

57%

Δεν ξέρω γιατί βρίσκομαι ακόμα σε κατάσταση σοκ, μη με ρωτάτε. Να πεις ότι δεν το περίμενα; Το περίμενα. Μέρες τώρα το συλλογιόμουν, το άκουγα να ψιθυρίζεται ή να υποστηρίζεται μεγαλοφώνως παθιασμένα από μερικούς που, -λάθος μου, αλλά- προτίμησα να τους κατατάξω στην κατηγορία των "γραφικών". Το 57% του Μπέου όμως αποδεικνύει περίτρανα πως οι γραφικοί έκαναν για μία ακόμη φορά κουμάντο σε αυτή εδώ την πόλη. Την όμορφη πόλη μου, την πόλη που έχω αγαπήσει με πάθος κι έχω γράψει γι' αυτή στα βιβλία μου· την κατεστραμμένη μου πόλη.

Το "γιατί' το σκέφτομαι από χθες που ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα. Το συζήτησα με γνωστούς που εμπιστεύομαι, με φίλους, το ανέλυσα διεξοδικά μέσα στο κεφάλι μου κι έξω από τα δόντια θα σας το εκθέσω: Γιατί δεν βρέθηκε κανείς αντίπαλος αρκετά ικανός να τον κερδίσει. Γιατί, κακά τα ψέμματα, μπορεί να είναι ο Μπέος το χειρότερο λυκοτόμαρο, αλητάμπουρας πρώτος, αλλά τη δουλειά του την έκανε: Ο Βόλος αναπτύχθηκε οικονομικά από τότε που ανέλαβε τα ηνία της δημαρχίας, ομόρφυνε όσο ποτέ άλλοτε (μιας και είχαμε να δούμε δήμαρχο να ασχολείται πραγματικά με την πόλη δεκαετίες), έγιναν έργα, αποτύπωσε την ταυτότητά του στο τουριστικό τοπίο όπως ακριβώς του άξιζε, κι αν ψάξω θα βρω κι άλλα να σας πω αλλά δεν έχω τώρα τη διάθεση.

Κι εδώ έρχεται το ηθικό ερώτημα: Τα φώτα μίας πόλης κι ο οικονομικός της πλούτος είναι ικανά να καθαγιάσουν ακόμη και τις χειρότερες προσωπικότητες; 

Νά που μπορούν. Πότε το χρήμα και η δόξα δεν έκαμψαν αντιστάσεις, άλλωστε και δεν παρέκαμψαν αμφιβολίες; 

Με φράσεις που διαβάζω σήμερα στη δημοκρατία των social media όπως "εσάς τους Βολιώτες σας αξίζουν όλοι οι Daniel του κόσμου!" και "λίμνη να γίνετε, να καταστραφείτε", μπαίνω στον πειρασμό να αναρωτηθώ αν, τελικά, ίσως και να μας αξίζουν. Ευτυχώς, μου περνάει γρήγορα η κρίση μεμψιμοιρίας. Κι ύστερα θυμάμαι τα λόγια του τοπικού "άρχοντα" πάνω στο βάθρο του, κι οργίζομαι. Ένας άνθρωπος που είναι μαθημένος να ξερνά μισαλλοδοξία, ομοφοβία, σεξισμό, ένας άνθρωπος που βρωμά συντηριτικίλα και στρέφεται σε κάθε ευκαιρία εναντίον των στατιστικών αποκλίσεων και των μειονοτήτων, μπορεί να αλλάξει; Όχι, φυσικά! Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη για να σας απαντήσω σε αυτό. Επομένως, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν ήξερε τί μέρος του λόγου είναι ο Μπέος (και ο κάθε Μπέος, εδώ που τα λέμε, γιατί σαν να ξεπετάχτηκαν πολλοί τελευταία όμοιοί του και ξεπετάγονται από παντού, από όλους τους χώρους, αφού ακόμη και άνθρωποι του πνεύματος -υποτίθεται- εκφράζουν ανοικτά πλέον τις ίδιες απόψεις), όταν έριχνε το ψηφαλάκι του στην κάλπη. Κανείς. Ουδένας.

43%

όπως τα διάφορα φυτά, που δεν ευδοκιμούν στην ίδια φυσική ατμόσφαιρα και το ίδιο κλίμα, έτσι και τα άτομα δεν μπορούν να ζήσουν υγιώς στην ίδια ηθική ατμόσφαιρα και το ίδιο ηθικό κλίμα. Τα ίδια πράγματα, που βοηθούν ένα άτομο να καλλιεργήσει την ανώτερη φύση του, ένα άλλο το εμποδίζουν. [...] αν δεν υπάρχει ανάλογη ποικιλία στους τρόπους ζωής τους, είναι αδύνατο να εξασφαλίσουν ίσο μερίδιο ευτυχίας ή το διανοητικό, ηθικό και αισθητικό ανάστημα για το οποίο είναι από τη φύση τους ικανοί. (Περί Ελευθερίας, J.S. Mill)

Ποικιλομορφία. Ελευθερία. Συμπερίληψη. Ανοχή. Κατανόηση. Σεβασμός. Αγάπη. Λέξεις που σε κάποιων τα αυτιά φτάνουν απλώς ως ήχοι ρηχοί. Κάποιοι μαθαίνουν περισσότερα πάνω σε αυτές βέβαια, αποκτούν πτυχία και διδακτορικά νομίζοντας πως τις εξελίσσουν, βγάζουν μέχρι και άδειες της επαγγελματικής τους χρήσης. Λέξεις. Λέξεις που φέρουν νοήματα και κληρονομιές ασήκωτες... Κι  ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω και νουν νοείτω.

Αν βγάλετε το 57%, μας μένει ένα 43%. Δυναμικό; Όχι. Εν υπνώσει; Ίσως. Έχω την άποψή μου για το ποια είναι η απάντηση, αλλά σκέφτομαι να το αφήσω στην κρίση σας. Άλλωστε, κάποιοι από εσάς έχετε βάλει για βράσιμο σήμερα όλους τους Βολιώτες στο ίδιο καζάνι... 

Υπάρχει όμως αυτό το 43% που σήμερα έχει βάλει κάτω τα πράγματα και σκέφτεται. Ένα 43% βουτηγμένο στα σκατά και στη λάσπη (έτσι κι αλλιώς, λόγω των καταστροφών). Ένα 43% που έχει χάσει τον ύπνο του, πονάει το στομάχι του και βρίσκεται στο χείλος άλλης μίας ημικρανίας. Ένα 43% που τιμά τις λέξεις που προανέφερα, κι έχει τη βαθιά θέληση να αλλάξει ακόμα και παγιωμένες καταστάσεις, γιατί, εντελώς ρομαντικά μπορεί να εξακολουθεί να πιστεύει στους ανθρώπους και έχει τη διαύγεια πνεύματος και την κουλτούρα να αντιληφθεί πως ο άνθρωπος, αυτό το παράξενο ζώο, φυσικά και είναι ικανός να τα καταφέρει και καλύτερα. Με οργάνωση· με αλληλεγγύη· με δικαιοσύνη. Χωρίς τραμπούκους ενδιάμεσους κι αρχοντιλίκια.

Αυτό το 43% λοιπόν, σήμερα αισθάνεται έντονα την επιθυμία να υπενθυμίσει στο 57% το εξής, μέρες που έρχονται: Κι ο Χίτλερ δημοκρατικά ανέβηκε στην εξουσία, τον ψήφισαν, δεν ξύπνησε μια μέρα και πήρε τα όπλα εξοντώνοντας τους ανθρώπους που δεν γούσταρε, όχι. Αυτού του γεγονότος την πλήρη επίγνωση οφείλετε να έχετε πάντα κατά νου διαμορφώνοντας τις αντιλήψεις και τους στόχους σας, ρίχνοντας την ψήφο σας. Να το θυμάστε.

Ετεροχρονισμένη σημείωση:

Θα ήθελα εδώ να συμπεριλάβω μία ανάρτηση του καθηγητή και συγγραφέα Χαράλαμπου Βέντη (ενός ανθρώπου που εκτιμώ τα μάλα και συχνά ανατρέχω στις σημειώσεις και στα βιβλία του) που κάλυψε απόλυτα τις σκέψεις μου:

Οι εκλεγμένοι άρχοντες, εκτός από την αποτελεσματικότητα που πρέπει να επιδεικνύουν, έχουν κι έναν παιδευτικό ρόλο, υποχρεωτικό: οφείλουν να είναι υποδείγματα ευπρέπειας, πολιτισμού και ήθους. Το "ήθος" δεν το εννοώ με τη σαχλή σημασία των σλόγκαν "πνεύμα και ηθική" του αείμνηστου Αυλωνίτη, αλλά με την έννοια μιας στάσης ικανής να εμπνέει τους πολίτες προβάλλοντας ψυχραιμία, σύνεση, αστική ευγένεια, και κυρίως έλλογη επιχειρηματολογία με τους αντιδίκους, λειτουργώντας έτσι ως παράδειγμα προς μίμηση. Ο "τραμπισμός" πουλάει διεθνώς, όχι επειδή προσφέρει λύσεις (είδαμε ποιές λύσεις προσέφερε ο Boris Johnson και οι Brexiteers στη Βρετανία, ή οι αντίστοιχοι στην Ιταλία, που αφ' ης στιγμής μπήκαν στο Κοινοβούλιο συμβιβάστηκαν με την πραγματικότητα) αλλά λόγω απενοχοποίησης και ψυχολογικής εκτόνωσης των μαζών. Δεν είναι μόνο ότι υπεραπλουστεύει εξαιρετικά σύνθετα προβλήματα, ότι απευθύνεται στο θυμικό και τα ποταπότερα ένστικτα των ψηφοφόρων με ελλειμματική ειδικά παιδεία (και όχι μόνο), ποτέ στη λογική τους και ότι στοχοποιεί ομάδες και ανθρώπους συχνά ευπαθείς. Πουλάει πρωτίστως περιζήτητη ΑΠΕΝΟΧΟΠΟΙΗΣΗ. Είναι απολύτως οκ να είσαι αμόρφωτος από επιλογή, να είσαι άξεστος από επιλογή, μισογύνης, ρατσιστής, ομοφοβικός από επιλογή, οπότε μην καταπιέζεις τα ένστικτά σου, εγώ που ζητώ την ψήφο σου αδιαφορώ για την ευπρέπεια και άλλα παρόμοια φλώρικα. Ο παραγκωνισμός της σοβαρής και υπεύθυνης δημοσιογραφίας από χυδαίες φυλλάδες και κυρίως από τις σκουπιδοσελίδες του διαδικτύου, με όλη τη συνωμοσιολογία, την τρομολαγνεία και τα fake news ρίχνουν συνεχώς νερό στον μύλο του εγχωρίου και διεθνούς τραμπισμού.
Πασίγνωστα είναι όλα αυτά, δεν λέω τίποτε καινούργιο ή πρωτότυπο. Βιώνουμε όμως μια light εκδοχή του μεσοπολεμικού φλερτ των μαζών με τον κοινωνικοπολιτικό αυταρχισμό και αυτό πρέπει να μας απασχολήσει πολύ. Οι κυβερνώντες ας προσέξουν την οικονομία, διότι από αυτήν εξαρτώνται τα μείζονα -- μια οικονομικά εύρωστη κοινωνία διαθέτει και αντισώματα στη δημαγωγία.

Διαβάστε Περισσότερα

Οι όμορφες πόλεις, όμορφα πνίγονται

 

[φωτ.: Eurokinisi-Αντώνης Νικολόπουλος]

Ο τίτλος θα μπορούσε να είναι "Πώς να καταστρέψεις μία όμορφη πόλη". Γιατί αυτό ακριβώς έχει συμβεί στην πόλη μου, το βλέπετε άλλωστε στα δελτία ειδήσεων καθημερινά. Οπότε δεν θα περάσω σε λόγια ανούσια, δημοσιογραφικά, που περιγράφουν την κατάσταση που βιώνουμε στην άλλοτε όμορφη πόλη μας, με γλαφυρότητα.

Αυτό που έχω την ανάγκη να κάνω σήμερα είναι να βγάλω από μέσα μου τούτη τη λάσπη που με πλακώνει. Έχω την ανάγκη να πω πως πονάω, όλοι πονάμε, όλοι είμαστε πολύ κουρασμένοι, ψυχικά και σωματικά. Ανοίγουμε το πρωί τα μάτια μας και το πρώτο που μας έρχεται στο νου είναι ότι δεν βλέπαμε εφιάλτη, όχι, αυτή είναι η πραγματικότητα. Βρισκόμαστε, πάλι, μέσα στη λάσπη. Για δεύτερη φορά μέσα σε ένα εικοσαήμερο. Κάποιος το διασκεδάζει πολύ μαζί μας εκεί πάνω, στο κέντρο αποφάσεων, φαίνεται... Κάποιος περίμενε να καθαρίσουμε, να πετάξουμε, να βάψουμε (γιατί μυρίζει το σπίτι μούχλα και υγρασία και δεν μπορείς να ζήσεις μέσα του, να βγάλεις τον χειμώνα, αν δεν έχεις καθαρίσει τα πάντα και δεν έχεις ασπρίσει τα πολύπαθα ντουβάρια), να ανανεώσουμε την επίπλωση και τις οικοσυσκευές που καταστράφηκαν, να δώσουμε έναν σκασμό λεφτά λέγοντας "έγινε τώρα, πάει, τί να κάνουμε; σπάνιο φαινόμενο ήταν, ποιος ξέρει πότε θα ξανασυμβεί", και πάνω που αρχίζεις να νιώθεις πάλι  βολικά μέσα στο ίδιο σου το σπίτι, Μπαμ! Ξανά-μανά τα ίδια. Κι άντε μετά να βρεις κουράγιο για να ξεκινήσεις από την αρχή.

Πριν δύο μέρες, έσπασα. Την άκουσα την ψυχή μου που έσπαγε, σας τ' ορκίζομαι, την άκουσα, χίλια κομμάτια έγινε και πάει, σκόρπισε στις λάσπες. Ξέρεις πότε έσπασα; 

Δεν ήταν όταν, μέσα στις λάσπες, αναγκάστηκα να κάνω μία διαδρομή που πριν δεν μου έπαιρνε ούτε είκοσι λεπτά με τα πόδια, μέσα σε μία ώρα. Δεν ήταν όταν κόλλησα στη λάσπη και συνειδητοποίησα ότι τώρα ή πέφτω στα τέσσερα και πάω μπουσουλώντας και πνίγομαι ή θα συνεχίσω την πορεία μου ξυπόλυτη γιατί τα παπούτσια μου δεν ξεκολλούσαν με τίποτα. Δεν ήταν όταν παντού στο δρόμο μου αντίκρυζα εικόνες απόλυτης καταστροφής, αυτοκίνητα πάνω σε γυρτές κολώνες της ΔΕΗ, τόνους λάσπης και φερτών υλικών, άμμου ποταμίσιας που σκέπασε κήπους και λουλούδια και δέντρα κι αυλές και μπαλκόνια κι ανθρώπινες ψυχές που πάλευαν με τα φτυάρια να τη μεταφέρουν σε άλλους λόφους, κι όλες οι γειτονιές να είναι γεμάτες από αυτούς τους μουλιασμένους αμμόλοφους και μουδιασμένους, σιωπηλούς ανθρώπους που μηχανικά έκαναν κάθε κίνηση γιατί αυτό τους ορμήνευε το ένστικτο της επιβίωσης. Ξέρεις πότε έσπασα;

Όταν κατάφερα να επιστρέψω κάποια στιγμή στο σπίτι, κατάκοπη και πληγωμένη βαθιά από τις εικόνες που έπνιξαν το βλέμμα μου για ν' ακούσω από των παιδιών μου τα χείλη "μάνα, κουράστηκα, κουράστηκα, μάνα, δεν αντέχω άλλο να μη νιώθω ασφαλής μέσα στο ίδιο μου το σπίτι, δεν αντέχω άλλο να ψάχνω μέσα μου και να μη βρίσκω άλλο από άγχος, αγωνία και φόβο. Μάνα, φοβάμαι, μάνα θέλω να φύγω μακριά, όσο μακρύτερα γίνεται". Τα παιδιά μου είναι μόλις 23 και 21 ετών. Δεν χαίρονται τη ζωή, τα παιδιά μου. Τα παιδιά μου, φοβούνται.

Εκεί, απάνω σε αυτή τη συνειδητοποίηση, έσπασα.

Διαβάστε Περισσότερα

Παρακολουθήστε το Ντοκιμαντέρ του Κώστα Πάρη: "Ήσαν και οι δύο ανώμαλοι"

 Στις 27 Ιανουαρίου έγραψα σε αυτό εδώ το blog λίγα λόγια για τον Χρήστο Ρούσσο, πάνω σε ένα σημαντικό περιστατικό της ζωής του οποίου βασίστηκε το ντοκιμαντέρ του Κώστα Πάρη. Καθώς το ντοκιμαντέρ είχε την τύχη να παρουσιαστεί σε διάφορα φεστιβάλ (που πολλοί από εσάς τιμήσατε με την παρουσία σας), δεν είχα την άδεια μέχρι σήμερα να το δημοσιεύσω, ως συνέχεια εκείνου του άρθρου, ώστε να το παρακολουθήσετε όλοι δωρεάν.

Τώρα που ο δημιουργός το ανέβασε στο κανάλι του στο YouTube - @Kostas Paris - έχουμε το ελεύθερο να το δημοσιεύσουμε και να το παρακολουθήσουμε. 

Άλλωστε, αγαπάμε να στηρίζουμε νέους δημιουργούς, σωστά;

Διαβάστε Περισσότερα